معرفی و دانلود کتاب دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم

معرفی کتاب دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم

بحران تاریخی ایتالیا، یکی از دغدغه‌های مهم آنتونیو گرامشی بود. او در کتاب دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم، به بررسی تاریخ، سیاست و فرهنگ ایتالیا و اروپا پرداخته و بیش از پیش، روی رابطه‌ی میان دولت، جامعه‌ی مدنی و هژمونی تمرکز دارد. در نگاه گرامشی، ریزورجیمنتو یا همان جنبش وحدت ملی ایتالیا در قرن نوزدهم، بیشتر محصول دیپلماسی و سازش‌های محافظه‌کارانه بود تا یک انقلاب اجتماعی گسترده. همین امر باعث شد که وحدت ایتالیا، به رغم ظاهر ملی‌گرایانه‌اش، فاقد عنصر «ملی-مردمی» باشد.

درباره‌ی کتاب دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم

آنتونیو گرامشی (Antonio Gramsci) در کتاب فلسفی دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم (Prison Notebooks)، به طور خاص بر مفهوم دولت و رابطه‌ی آن با جامعه‌ی مدنی تمرکز می‌کند. او دولت را تنها به‌عنوان دستگاه زور نمی‌بیند، بلکه آن را ترکیبی از جامعه‌ی سیاسی و جامعه‌ی مدنی می‌داند. به باور او، هژمونی فرهنگی همان نیرویی است که یک طبقه یا گروه اجتماعی، از طریق آن می‌تواند رضایت و پذیرش عمومی را به دست آورد و سلطه‌ی خود را تثبیت کد.

دولت در نگاه آنتونیو گرامشی؛ هژمونی به‌مثابه‌ی زور و رضایت

دولت در نگاه آنتونیو گرامشی، تنها زمانی پایدار است که بتواند هژمونی را در جامعه‌ی مدنی حفظ و ایجاد کند؛ یعنی شبکه‌ای از نهادها، سازمان‌ها، رسانه‌ها، مدارس و کلیساها که ارزش‌ها و باورهای مسلط را بازتولید می‌کنند. به همین دلیل، دولت صرفاً متکی به زور نیست، بلکه با ترکیب زور و رضایت، به یک ساختار پیچیده‌ی سیاسی-فرهنگی بدل می‌شود. نقدی که بر این بخش از کتاب دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم وارد می‌شود این است که او بیش از حد بر نقش هژمونی فرهنگی و جامعه‌ی مدنی تأکید می‌کند، بی آنکه به طور کامل نشان دهد چگونه این هژمونی در شرایط واقعی تاریخی ساخته و بازتولید می‌شود.

هژمونی؛ نظریه‌ای ناتمام و محل نقد

پرسش اصلی منتقدان آنتونیو گرامشی این است که اگر دولت ترکیبی از زور و رضایت است، نسبت دقیق این دو عنصر چگونه تعیین می‌شود و در چه لحظه‌ای زور بر رضایت غلبه می‌کند یا بالعکس. از سوی دیگر، منتقدان اشاره می‌کنند که گرامشی در دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم، توضیح کافی درباره‌ی چگونگی گذار از هژمونی فرهنگی به هژمونی سیاسی و نهادی ارائه نمی‌دهد. او نشان می‌دهد که احزاب سیاسی «مدرسه‌ی زندگی» هستند، اما اینکه چگونه این احزاب می‌توانند رضایت فرهنگی را به قدرت دولتی تبدیل کنند، همچنان محل بحث است.

به همین دلیل، نقد اصلی بر این بخش از جستار سیاسی دفترهای زندان: دفتر ششم و هفتم این است که نظریه‌ی هژمونی آنتونیو گرامشی، بیش از آنکه دستورالعملی برای کنش سیاسی باشد، یک چارچوب تحلیلی است که نیازمند تکمیل و بسط در سطح تجربی و تاریخی است. در آخر باید بگوییم که گرامشی، اندیشمندی دوراندیش بود و شاید تفکرات او در ظرف زمانه‌اش جا نمی‌شد.

شاید هم اندیشه‌ی آنتونیو گرامشی واقعاً انتزاعی بود و عمل کردن به آن ناممکن. به هر روی، کتاب دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم را می‌توان نقطه‌ی اوج تأملات فلسفی و سیاسی گرامشی دانست. این اثر ارزشمند در حوزه‌ی فلسفه‌ی سیاسی را می‌توانید با ترجمه‌ی روان حسن مرتضوی بخوانید که توسط نشر چرخ، چاپ و منتشر شده است.

در نکوداشت کتاب دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم

• هشدار! این نوشته‌ها حاصل نبوغ یک اندیشمند است. با این حال، درک آن‌ها تقریباً ممکن نیست. کتاب در معنای واقعی کلمه، هیچ انسجامی ندارد و هیچ روایت خطی‌ای برای راهنمایی خواننده ارائه نمی‌دهد. با این وجود، بینش‌های فراوانی درباره‌ی اندیشه‌های آنتونیو گرامشی در موضوعات متنوع ارائه می‌دهد؛ از افرادی که ملاقات کرده، متفکران زمانه‌اش، نمایشنامه‌ها و شعر، تا قلب اندیشه‌هایش یعنی سیاست. کار او درباره‌ی هژمونی، هر جا که ظاهر می‌شود، می‌درخشد و باید زمان کافی برای مطالعه‌ی آن اختصاص داد. این نوشته‌ها برای خواننده‌ی معمولی مناسب نیست. لازم است پیش‌زمینه‌ای از اندیشه‌های آنتونیو گرامشی و دوره‌ای که در آن می‌نوشت داشته باشید. خواندن این اثر برای پژوهشگران جدی علوم سیاسی و تاریخ، ضروری است. (کاربر آمازون)

کتاب دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم برای شما مناسب است اگر

• دانشجوی رشته‌ی فلسفه‌ی سیاسی هستید و کتاب‌های این حوزه را جستجو می‌کنید.
• با اندیشه‌ی آنتونیو گرامشی آشنا هستید و دفترهای یک تا پنج را از مجموعه‌ی او مطالعه کرده‌اید.
• کمونیسم و مارکسیسم، برای شما حوزه‌ی مطالعه‌ی جدی هستند و می‌خواهید با خوانش گرامشی از این سنت فکری آشنا شوید.

در بخشی از کتاب دفترهای زندان: دفترهای ششم و هفتم می‌خوانیم

این اعتقاد که نمی‌توان بدون قربانی‌های انسانی جنگ کرد قابل‌درک است، اما فراموش کردن این‌که زندگی انسان‌ها را نباید بیهوده قربانی کرد تبهکارانه است و غیره. این اصل مناسبات نظامی به مناسبات اجتماعی بسط می‌یابد. باور و حمایت بی‌چون‌وچرا از این‌که توده‌های ارتش جنگ کنند و تمامی قربانی‌هایش را تحمل کنند قابل‌درک است، اما اعتقاد داشتن به این‌که همیشه باید چنین باشد بدون این‌که سرشت اجتماعی توده‌های ارتش را در نظر بگیریم و بدون این‌که به نیازهایش توجه نشان دهیم رفتار بارز سیاست‌مداران ساده‌لوح و به بیان دیگر نالایق است.

2) به این ترتیب، اگر توده‌های ارتش از مسئولیت معاف شوند، فرمانده کل یعنی کادورنا نیز فراتر از حدومرزهایی معین از مسئولیت معاف می‌شود، یعنی فراتر از حدومرزهایی که قوای در دسترس فرمانده کل، فنون نظامی و صفت‌های سیاسی‌ الزامی یک فرمانده کل تعیین می‌کند. کادورنا یقیناً مسئولیت‌های بسیار جدی، هم فنی و هم سیاسی، داشت اما مسئولیت‌های سیاسی نمی‌توانستند تعیین‌کننده باشند. اگر کادورنا نتوانست نیاز به «حکومت سیاسی متعین» توده‌های گوش‌به‌فرمان را درک کند و به حکومت توضیح دهد، آن‌گاه یقیناً او را باید مسئول دانست، اما نه به همان درجه‌ی حکومت و کل طبقه‌ی حاکم، زیرا در تحلیل نهایی او ذهنیت آن‌ها و فهم‌ سیاسی‌شان را بیان می‌کرد. این مسئولیت گسترده «به لحاظ تاریخی» با این واقعیت نشان داده می‌شود که هیچ واکاوی عینی‌ای از عواملی که کاپوره‌تو را به وجود آوردند و هیچ کنش مشخصی برای حذف آن‌ها نشده است.

فهرست مطالب کتاب

اشاره
پیش گفتار مترجم انگلیسی
دفترهای زندان (جلد ششم و هفتم)
دفتر ششم (1932 1930)
دفتر هفتم (1931 1930): یادداشت‌هایی درباره‌ی فلسفه. ماتریالیسم و ایده‌آلیسم
یادداشت‌ها
توصیف دست نوشته: دفتر ششم (1932 1930)
یادداشت های دفتر ششم (1932 1930)
توصیف دست نوشته: دفتر هفتم (1931 1930)
یادداشت های دفتر هفتم (1931 1930)
نمایه