معرفی و دانلود کتاب جشن‌های آتش، مهرگان: جشن مهرگان، چله، شب یلدا، جشن سده، پنجه، چهارشنبه سوری

معرفی کتاب جشن‌های آتش، مهرگان: جشن مهرگان، چله، شب یلدا، جشن سده، پنجه، چهارشنبه سوری

هاشم رضی در کتاب جشن‌های آتش، مهرگان، سوار بر مرکب زمان، ما را به گذشته‌های دور ایران رهسپار می‌گرداند؛ به زمستان‌های سرد و سهمگینی که به یاری‌جویی از ایزدان گرما و نور، و به کمک آتش مقدس و جاودان، سپری می‌گشت. و از آن جشن‌ها سخن به‌میان می‌آورد که نماز و نیایش ایرانیان به درگاه ایزدان، گرمای روح‌بخش آتش را فرامی‌خواند تا بر سرمای جان‌کاه زمستان چیرگی یافته و جهان را حیاتی دیگر ارزانی دارد.

درباره‌ی کتاب جشن‌های آتش، مهرگان

در جای‌جای باورهای آریایی‌های باستان، پیوسته روبه‌روییم با کشمکشی پایان‌ناپذیر میان دو قطب و دو هماورد دیرینه؛ روشنی و تاریکی، گرما و سرما، و در بیان کلی و جامع‌تر، میان نیکی و بدی. مصادیق پرشمار از نبرد یادشده را می‌توان در رنگ‌ها و طبایع گوناگون، در میان تاریخ ادیان و اساطیر ایرانی مشاهده کرد. به نزد مهرپرستان، خدای بزرگ، خورشید بود که مردمان را روشنی و گرما ارزانی می‌داشت. در باور زرتشت، اورمزد، آفرینشگر نیکی‌ها بود که در برابر پروردگار تاریکی و تباهی، اهریمن، قرار می‌گرفت.

چنین نگرش دوگانه‌انگارانه‌ای در آریاییان، که خیر را با گرما و نور، و شر را با سرما و تیرگی در پیوند می‌دید، حتی سبب اتخاذ موضعی دیگرگونه و ویژه به روزها و ماه‌های سال هم گشته بود. این را می‌توان به روشنی از تفاوت در مضامین جشن‌های آریایی، در درازای دوازده ماه سال دریافت؛ چه، ملاحظه می‌شود تقریبا تمام جشن‌های ایرانی-آریایی که در نیمه‌ی دوم سال یا فصل سرما قرار دارد، پیوستگی گسست‌ناپذیری با آتش یا خورشید برقرار کرده است.

چه در پیشینه‌ی اسطوره‌ای و افسانه‌هایی که زمینه‌های پدید آمدن این جشن‌ها را شرح می‌دهند، و چه در آداب و شیوه‌های برپایی آن‌ها، مولفه‌هایی چون خورشید، منبع بی‌پایان نور و گرما، و نیز آتش، ایزد گرما به چشم می‌خورد. موضوع مشترکی که مباحث مختلف کتاب جشن‌های آتش، مهرگان را گرد هم آورده است، همین اشتراک در ارتباط با آتش و نور است. هاشم رضی (Hashem Razi) در این کتاب، که بخشی از اثر جامع او در گاه‌شماری جشن‌های ایرانی است، به پیشینه و تاریخ جشن‌های مهرگان، آذرگان، یلدا، سده و چهارشنبه‌سوری، و نیز آداب و سننی که در این اعیاد پاس‌داشته می‌شود پرداخته است.

جشن آتش در سرمای سوزان زمستان

بحث و سخن در چرایی قرار داشتن جشن‌هایی با رنگ و جانمایه‌ی آتشین و محوریت خورشید در این آداب، خود حدیث مفصلی است که نیازمند بستری در حد مقاله‌ها و کتاب‌هاست. اما آنچه که اختصاراً و به اقتضای متن حاضر می‌توان بدان پرداخت این است که توجه داشته باشیم می‌توان حضور این مولفه‌ها در هنگامه‌ی سرد سال را نوعی مبارزه و پیکار نمادین از سوی ایرانیان دانست، با سرما، آن سرآمد آفریدگان اهریمن.

اینکه آریاییان برای هزاران سال، زایش خورشید را در یلدا، کشف آتش را در سده و تقدس آتش را در آذرگان گرامی می‌داشته‌اند را باید در حکم رویکردی نمادین در مقابله و ایستادگی در برابر سرما و مصائب و مشکلات پیامد آن دانست. به بیان دیگر، هر بار، در جشن‌های نام‌برده که هر کدام به‌نوعی یک رسم دینی و سنت آیینی هستند، ایزدان گرمابخش چون میثره (خورشید) و آتر (آتش) مورد خطاب قرار گرفته و نیایش می‌شدند تا به درخواست بندگان و آفریدگان خود، در راستای رهایی از سرما و تاریکی‌های جهان مادی، پاسخی درخور و سزاوار دهند و جهان، دیگرباره نظاره‌گر پیکار بی‌پایان میان روشنی و تاریکی باشد. کتاب جشن‌های آتش، مهرگان از هاشم رضی، نخستین نشانه‌ها از پیدایش این جشن‌ها در هزاره‌های پیش از اسلام در ایران، و نیز تغییر و تحولات آن‌ها پس از اسلام را مورد کندوکاو خویش قرار داده است.

کتاب جشن‌های آتش، مهرگان اثری است از هاشم رضی که توسط انتشارات بهجت به چاپ رسیده است.

کتاب جشن‌های آتش، مهرگان برای شما مناسب است اگر

• پژوهشگر یا دانشجوی ایرانشناسی هستید.
• به شناخت فرهنگ ایرانی علاقه دارید.
• دوستدار تاریخ و اساطیر ایران باستان هستید.
• در صددید اطلاعات اصیل و ارزشمندی درباره‌ی جشن‌های ایران باستان نظیر یلدا، چهارشنبه سوری، مهرگان و... به دست آورید.

در بخشی از کتاب جشن‌های آتش، مهرگان: جشن مهرگان، چله، شب یلدا، جشن سده، پنجه، چهارشنبه سوری می‌خوانیم

گویند چون سد روز از زمستان بزرگ سپری می‌شد، ایرانیان جشن سده را برپا می‌کردند، چون بر آن بودند که اوج و شدت سرما سپری شده و این پدیده‌ی نابسامانی و سکون که از کردار اهریمن است توان و نیرویش رو به زوال و کاستی همگان در دشت و صحرا گرد آمده و تلی بزرگ از خار و خس و خاشاک و هیزم فراهم آورده و با فرارسیدن تاریکی شب می‌افروختند و معتقد بودند که این جلوه‌گاه و فروغ اهورایی، بازمانده‌های سرما را نابود می‌سازد.

چنان‌که در نقل داستان هوشنگ و نسبت دادن جشن سده در روایت فردوسی به وی گذشت، تقارن بدیع و گویایی در موازنه مار سیاه که نشان مرگ و نیستی است و آتش و فروغ آن که از مظاهر اهورایی، یعنی سازندگی و دوام و بقای زندگی است ملاحظه می‌شود. خلف تبریزی در برهان قاطع چنین آورده: «هوشنگ با همراهان از پیدا شدن آتش خرم و شادان گردید و گفت: این نور خداست که دشمن ما را کشت».

فهرست مطالب کتاب

بخش اول: جشن مهرگان، یلدا
بخش دوم: سده، جشن‌های آتش
بخش سوم: جشن تیرگان