معرفی و دانلود کتاب روشنفکران و سیاست

معرفی کتاب روشنفکران و سیاست

کتاب روشنفکران و سیاست نوشته‌ی مارک لیلا، اثری است تأمل‌برانگیز، عمیق و درعین‌حال هشداردهنده درباره‌ی یکی از تناقض‌های بزرگ تاریخ اندیشه‌ی مدرن؛ این‌که چگونه ذهن‌هایی درخشان، خلاق و فلسفی، گاه به‌طرزی شگفت‌آور و خطرناک، در دام توتالیتاریسم، ایدئولوژی و قدرت‌های سیاسی می‌افتند. مارک لیلا، استاد اندیشه‌ی سیاسی در دانشگاه کلمبیا، در این اثر کلاسیک با اتکا به فلسفه، تاریخ اندیشه و نقد فرهنگی و جسارتی کم‌نظیر به بازخوانی سرنوشت روشنفکرانی می‌پردازد که هوش و نبوغ خود را در خدمت نیروهای تاریک تاریخ قرار دادند؛ روشنفکرانی همچون هایدگر، کارل اشمیت، فوکو، دریدا، بنجامین و کولاکوفسکی و چندین نفر دیگر.

درباره‌ی کتاب روشنفکران و سیاست

در جهانی که تفکر، خود را از قدرت منزّه می‌پندارد و سیاست را به مثابه‌ی میدان آلودگی و مصلحت می‌نگرد، مارک لیلا (Mark Lilla) در کتاب روشنفکران و سیاست (Reckless Mind: Intellectuals in Politics) از یکی از عمیق‌ترین توهمات قرن بیستم پرده برمی‌دارد؛ این‌که ذهن فلسفی، به‌سبب والایی خود، مصون از وسوسه‌ی استبداد است. مارک لیلا نشان می‌دهد که چگونه بزرگ‌ترین فیلسوفان و متفکران اروپا، از مارتین هایدگر تا میشل فوکو و ژاک دریدا در بزنگاه‌های تاریخی، قربانی سیاست نشدند و بالعکس در قامت هم‌نوازان و گاه دست‌اندرکاران، به میدان قدرت گام نهادند. این کتاب واکاوی درخشان و بی‌رحمانه‌ای است از رابطه‌ی میان تفکر ناب و وسوسه‌ی خطرناکِ عمل، میان آرمان فلسفی و میل به رهایی از محدودیت‌های دنیای سیاست.

در وسوسه‌ی اندیشه و اغوای استبداد

مارک لیلا در مقام فیلسوفی تاریخ‌نگر، از مسیر تاریخ اندیشه‌ی مدرن به درون روانِ روشنفکری قرن بیستم نفوذ می‌کند. او از مفاهیم و نظریه‌های انتزاعی فراتر می‌رود تا ذهن و ضمیر افرادی را بررسی کند که اندیشه را به ابزار توجیه قدرت بدل کردند. در تحلیل‌هایش، ردپای هم‌زمان عشق و جزم، خرد و اغوا، حقیقت‌جویی و تسلیم دیده می‌شود. او از افلاطون و «افسون سیراکوز» سخن می‌گوید تا نشان دهد چگونه همان شوق وصال به حقیقت که فیلسوف را به تعالی می‌کشاند، می‌تواند او را به دام دیکتاتور شدن بیندازد و با وسوسه‌ی باور به اینکه دانستنِ بیش از دیگران می‌تواند دلیلی برای حق داشتن بر دیگران باشد، او را قعر تاریکی بکشاند.

در لایه‌های دیگر کتاب مارک لیلا نشان می‌دهد که چگونه فروپاشی ایدئولوژی‌ها، از فاشیسم تا کمونیسم، به معنای مرگ میلِ ایدئولوژیک نیست. جهان معاصر، به‌رغم ظواهر لیبرال و دموکراتیک خود، همچنان گرفتار اشکال تازه‌ای از دل سپردن به باورهای مطلق و رستگاری‌طلبی است؛ و از این حیث می‌توان گفت ذهن بی‌پروا هنوز هم زنده است و به تقلایش ادامه می‌دهد. او هشدار می‌دهد که تفکر، اگر در پی فروتنی نباشد، دیر یا زود به قدرت دل می‌بازد و فلسفه، اگر از محدودیت‌های انسان غافل شود، به ایدئولوژی بدل خواهد شد.

کتاب روشنفکران و سیاست مجموعه‌ای از خرده‌زندگی‌نامه‌های فلسفی-سیاسی است که در آن مارک لیلا با دقت یک روان‌کاو و حساسیت یک ادیب، نحوه‌ی لغزش ذهن را در برابر اغوای ایدئولوژی می‌کاود و هر فصل کتاب با رویکردی تاریخی، روان‌شناسانه، نقادانه و فلسفی، به بررسی ابعاد مختلف انحراف روشنفکری در مواجهه با قدرت می‌پردازد.

این کتاب با ترجمه‌ی محمد قائم‌مقامی از نشر ماهی به انتشار رسیده است.

نکوداشت‌های کتاب روشنفکران و سیاست

• بررسی ماهرانه‌ای از این‌که چرا برخی فیلسوفان و روشنفکران برجسته‌ی اروپایی قرن بیستم، چهره‌هایی چون مارتین هایدگر، کارل اشمیت، والتر بنیامین و میشل فوکو، گاه دچار آن‌چه مارک لیلا استبداددوستی می‌نامد شدند؛ نوعی شیفتگی خودشیفته‌وار به سیاست‌های تمامیت‌خواه، با این تصور که دیکتاتورها ایده‌های بزرگ آنان را عملی خواهند کرد. (کارلوس لوزادا، واشنگتن پست)
• این کتاب مهم است. کتابی کوتاه و خواندنی که درباره‌ی آن‌چه رخ می‌دهد وقتی فیلسوفان درگیر دنیای واقعی می‌شوند. همچنین یادآور این نکته است که جهان امروز، تا حد زیادی، تحت تأثیر ذهن‌های ناب و انتزاعی شکل گرفته است. (نیکلاس لزارد، گاردین)
• همان‌طور که مارک لیلا به‌خوبی نشان می‌دهد، وجه مشترک این متفکران، رد فلسفه‌ی سیاسی است. آن‌ها امکان بررسی صبورانه، متعادل و عقلانیِ سیاست را انکار می‌کنند. و حتی زمانی که از دیکتاتورهای خاصی مثل هیتلر، استالین، مائو، کاسترو، خمینی و... سرخورده می‌شوند، باز هم از اعتدال سیاسی و تحلیل متوازن فاصله می‌گیرند. (دنیل جی. ماهونی، وال‌استریت ژورنال)

کتاب روشنفکران و سیاست برای شما مناسب است اگر

• به فلسفه‌ی سیاسی مدرن و نقد اندیشه علاقه‌مند هستید.
• دغدغه‌ی اخلاق روشنفکری و مسئولیت اندیشه در برابر قدرت را دارید.
• می‌خواهید بدانید چرا برخی فیلسوفان بزرگ، جذب ایدئولوژی‌های تمامیت‌خواه شدند.
• به نقد و بررسی و واکاوی عمیق درباره‌ی هایدگر، فوکو، دریدا، کارل اشمیت و دیگر متفکران علاقه دارید.
• از خواندن نقدهای فلسفی با نثر روشن و دقیق لذت می‌برید.
• به تاریخ اندیشه‌ی قرن بیستم و رابطه‌ی آن با سیاست و قدرت علاقه‌مندید.

در بخشی از کتاب روشنفکران و سیاست می‌خوانیم

نمى‌دانیم آیا هایدگر هم نظیر این سؤالات را از خود پرسیده است یا خیر. هایدگر، صرف نظر از مدت ریاستش بر دانشگاه فرایبورگ، میلى به تصدى پُست‌هاى دولتى نداشت. آثار منتشرشده‌ى او، از جمله اثر برجسته‌اش هستى و زمان، نیز به‌ظاهر سیاسى نبودند. اما بعد از جنگ، بسیارى از دوستانش، و از آن جمله یاسپرس و آرنت، تازه متوجه شدند که هایدگر با مضامین بنیادىِ وجودىِ مذکور در هستى و زمان، از یک منظر فراسیاسى جدید، در پى شیوه‌ى خاصى از فهم مسائل سیاسى و حتى تأثیر در آن مسائل است. از همین منظر بود که هایدگر در نازیسم برآمدن جهان نو و بهترى را دیده بود.

اصطلاح “جهان” در واژگان فلسفى‌اى که هایدگر وضع آن‌ها را در هستى و زمان آغاز کرد جایگاه مهمى دارد. هایدگر در هستى و زمان بشر را موجودى توصیف مى‌کند که تقدیر تاریخى او را به قلمرو منسجمى متشکل از عمل، زبان و تفکر پرتاب کرده که هایدگر جهانش مى‌خواند. این جهان محصول سرنوشت است نه طبیعت؛ جهان هایدگرى نتیجه‌ى چیزى است که هایدگر بعدها آن را “واقعه”اى مرموز خواند، واقعه‌اى که هستى (Sein) در آن جایى (یک “آن‌جا”؛ da) مى‌یابد و در آن خود را هویدا مى‌کند، جایى که بشر در آن اقامت مى‌گزیند (Dasein). هستى قلمروى متعالى نیست که فقط (اگر اصولاً شدنى باشد) با فرارفتن از تجربه‌ى بشرى بتوان بدان دست یافت؛ در عرف هایدگر، هستى هرچه هست، فقط در نسبت با “جهان”هاى بشرى شناخته و آشکار مى‌شود. در نظر هایدگر، هر تمدن یا فرهنگى یک “جهان” است. بنابراین ما یک “جهان” غربى داریم، و به همین ترتیب “جهان” درودگران و “جهان” دهقانان.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت نویسنده بر ترجمه‌ى فارسى
مقدمه
فصل اول: مارتین هایدگر، هانا آرنت، کارل یاسپرس
فصل دوم: کارل اشمیت
فصل سوم: والتر بنیامین
فصل چهارم: الکساندر کوژو
فصل پنجم: میشل فوکو
فصل ششم: ژاک دریدا
سخن آخر: افسون سیراکوز
سپاسگزارى
نمایه