معرفی و دانلود کتاب مرزهای ناپیدا: اقتصاد، جامعه و دین در ایران ساسانی

معرفی کتاب مرزهای ناپیدا: اقتصاد، جامعه و دین در ایران ساسانی

کتاب مرزهای ناپیدا که به همت تورج دریایی و خداداد رضاخانی گرد آمده است، شامل مقالاتی در زمینه‌ی اقتصاد، جامعه و دین در ایران ساسانی می‌شود. بخشی از این کتاب ترجمه‌ی جشن‌نامه‌ی مایکل جی مورونی است که در مجله‌ی ایران‌شناسی در آمریکا منتشر شده و بخشی دیگر، شامل گروهی از مقالات این مورخ عهد باستان است. این کتاب منبعی پژوهشی و ارزشمند برای شناخت تاریخ ساسانیان و تمدن‌های هم‌جوار آن به حساب می‌آید.

درباره‌ی کتاب مرزهای ناپیدا

مایکل جی مورونی (Michael G. Morony) یکی از مورخان برجسته‌ی تاریخ خاورمیانه و از چهره‌های تأثیرگذار در مطالعات تاریخ ساسانی و صدر اسلام است که پژوهش‌هایش تأثیر زیادی بر گسترش فهم علمی درباره‌ی ایران ساسانی و حوزه‌های مرتبط دارد و پیوندی عمیق میان تاریخ اجتماعی، اقتصادی و اداری ایران ساسانی و جهان صدر اسلام برقرار می‌کند. او با تمرکز بر سرزمین‌های ایران، عراق و سوریه در سده‌های هفتم تا نهم میلادی و با آثاری ماندگار چون عراق پس از فتوحات مسلمانان، نشان داده است که تحولات پس از اسلام را نمی‌توان گسسته از ساختارهای ساسانی فهمید.

مایکل مورونی با روشی نوین، تاریخ ساسانی را در چارچوب «عهد باستان متأخر» جای می‌دهد و با نقد مرزبندی‌های سخت میان پیش و پس از اسلام، ساسانیان را جزئی جدایی‌ناپذیر از تاریخ تحولات دیرپای این دوره می‌داند. او نسل جدیدی از ساسانی‌پژوهان را تربیت کرده و سبب شده تا نامش به‌عنوان یکی از سرآمدترین مورخان تاریخ ساسانی و خاورمیانه ثبت شود. تورج دریایی و خداداد رضاخانی که خود از شاگردان مایکل مورونی هستند، به پاس خدمات عملی وی، جشن‌نامه‌ای را با نام Iranian Studies: A Volume in Honour of Michael Morony در مجله‌ی بین‌المللی ایران‌شناسی منتشر کرده‌اند. کتاب مرزهای ناپیدا ترجمه‌ی جشن‌نامه مایکل مورونی به زبان فارسی به همراه مقالاتی از این پژوهشگر برجسته است.

مرزهای ناپیدا؛ سازه‌های اجتماعی و اقتصادی ایران ساسانی و گذار به اسلام نخستین

کتاب مرزهای ناپیدا، در دو بخش اصلی تنظیم شده است. در بخش اول کتاب، شش مقاله درباره‌ی تاریخ ساسانی و تمدن‌های هم‌جوار آمده است. در این مقالات پژوهش‌های متنوعی درباره‌ی تاریخ ایران باستان وجود دارد: از جمله مرزهای تاریخ ساسانی در میان مطالعات ایران‌شناسی و اسلام‌پژوهی، تاریخ‌نگاری ایران شرقی در عهد باستان متأخر، آداب و رسوم ازدواج ایرانی-یهودی در دوره ساسانی، ارمنستان دوره‌ی ساسانی، روابط ارامنه و ایرانیان، همکاری اعراب و ساسانیان و قوانین زرتشتی در مورد زنان در دوره‌ی ساسانی.

بخش دوم کتاب مرزهای ناپیدا شامل شش مقاله‌ی مهم و مفصل از مایکل جی مورونی است که موضوعات گوناگونی از جمله تجارت، اقتصاد، بیماری‌های همه‌گیر، تملک زمین و جوامع دینی در گذار از عصر ساسانی به اسلام نخستین را بررسی می‌کنند. این مقالات به‌طرز مؤثری نشان می‌دهند که چگونه می‌توان جنبه‌های دینی، اجتماعی و اقتصادی این دوره‌ی تاریخی را در چارچوب مطالعات عهد باستان متأخر تحلیل کرد.

در نهایت باید گفت کتاب مرزهای ناپیدا، اثری پژوهشی در زمینه‌ی اقتصاد، جامعه و دین در ایران ساسانی است که هم از نظر روش‌شناختی حائز اهمیت است و هم مطالعات ارزشمندی پیرامون عهد ساسانی و رابطه‌ی آن با تمدن‌های پیرامون در اختیار قرار می‌دهد. این کتاب را انتشارات مروارید با ترجمه‌ی مهناز بابایی در اختیار پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ ایران باستان در دوره‌ی ساسانیان قرار داده است.

کتاب مرزهای ناپیدا برای شما مناسب است اگر

• پژوهشگر، دانشجوی تاریخ یا ایران‌شناس هستید یا به مطالعه درباره‌ی ایران عهد ساسانی و تعاملات فرهنگی در خاورمیانه‌ی باستان علاقه‌مندید.
• دوست دارید درباره‌ی روش‌های نوین تاریخ‌نگاری بیشتر بدانید.
• علاقه‌مند هستید مقالاتی از مایکل جی مورونی و شاگردان وی بخوانید.

در بخشی از کتاب مرزهای ناپیدا: اقتصاد، جامعه و دین در ایران ساسانی می‌خوانیم

در حدود اواخر قرن سوم تا آغاز قرن هفتم میلادی، امپراتوری ایرانی ساسانی، گروهی از متحدان عرب را، که اغلب به‌نام «لخمیان» یا «آل‌نصر» نامیده می‌شدند، حمایت می‌کردند و معمولاً چنین فرض می‌شود که ایشان در شهر حیره واقع در سرزمین عراق مستقر بوده‌اند. منابع تاریخی برای فعالیت‌های آن‌ها به‌طور نامتقارن بین دوره‌های پیش از اسلام و اسلامی گسترده است: بخش کوچکی از این اطلاعات از نویسندگان امپراتوری روم و کتیبه‌های یافت‌شده از سرزمین عربستان به‌دست می‌آید که تحت تأثیر بخش گسترده‌تر منابع پسارومی قرار گرفته است که از جمله آن‌ها می‌توان به آثار نویسندگان مسلمان مانند طبری، که کتاب تاریخ او شامل اخبار هشام بن کلبی است، یا کتاب فتوح‌البلدان بلاذری که اخباری در مورد حیره به‌دست می‌دهد، اشاره کرد. گوستاو روت‌اشتاین بر این دسته منابع اخیر برای نوشتن اولین تاریخ مدرن از سلسلۀ لخمیان در سال 1899 میلادی متکی بود، که درحقیقت اثری مکمل برای کتاب تئودور نولدکه درخصوص اعراب متحد با امپراتوری روم بود.

آثار مورخان اسلامی تصویری غنی را در این زمینه به‌دست می‌دهند:

سلسله‌اسامی پادشاهان لخمی، بحث درمورد سیاست‌های درباری و استدلال‌هایی جالب و جذاب اما متقاعدکننده برای توسعۀ خط عربی در حیره. درمجموع، این اطلاعات، داده‌هایی گسترده و دقیق است از تمدن عربی پیش از اسلام که اطلاعات فراوانی را در اختیار ما قرار می‌دهد و به دانش ما از عراق کهن، که مایکل مورونی نقش مهمی در شناخت آن ایفا کرده است، افزوده است. هدف این مقاله، تمرکز بر خوانش و تحلیل گروه اول از منابع کهنِ پیش از اسلام است که به‌وسیلۀ چند منبع غیر اسلامی از قرن هفتم میلادی تکمیل شده است. برای بررسی دیدگاه آن‌ها نسبت به اعمال و مکان اعراب متحد با امپراتوری ایران ما قصد نداریم بررسی جدیدی از منابع اسلامی برای اعراب حیره و تفسیر آن‌ها (همچون روت‌اشتاین) انجام دهیم، اگرچه چنین پروژه‌ای نیازمند فراهم کردن نسخه‌های انتقادی و تفسیر روایات مختلفی راجع به سلسلۀ شاهان لخمی و فعالیت‌های ایشان و توجه به خطوط موازی متناسب میان منابع پیش از اسلام و اسلامی است. درواقع، امید است که در بستر توجه ویژه به عربستان پیش از اسلام (و خود مردمان عرب) که بخشی از مطالعات حوزۀ عهد باستان متأخر به‌شمار می‌رود، چنین ارزیابی‌هایی انجام شود.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار ترجمۀ فارسی
مقدمه
کتاب‌شناسی منتخب مایکل مورونی
بخش اول: جشن‌نامۀ مایکل مورونی
مرزهای تاریخ ساسانی در میان مطالعات ایران‌شناسی، اسلام‌پژوهی و عهد باستان متأخر/ تورج دریایی
از «شکاف» آسیای مرکزی تا خراسان بزرگ: تاریخ و تاریخ‌نگاری ایران شرقی در عهد باستان متأخر/ خداداد رضاخانی
«چه کسی برای یک روز از آن من خواهد بود؟» رسوم ازدواج ایرانی-یهودی در عهد باستان متأخر/ هاله عمرانی
«جنگجوی خدایان»: سمبات باگراتونی در مرکز و حاشیۀ ایران اواخر عهد ساسانی/ اسکات مک‌دانا
نگارش تاریخ اعراب متحد ایران: چشم‌انداز منابع پیش از اسلام به نصریانِ حیره/ گرگ فیشر و فیلیپ وود
درباب قرنطینۀ زنان در عهد باستان/ سیامک ادهمی
بخش دوم: مقالات منتخب مایکل مورونی
مرزهای اقتصادی؟ عهد باستان متأخر و اسلام متقدم
«نویسنده برای چه کسی می‌نویسد؟»
اولین همه‌گیری طاعون خیارکی به روایت منابع سریانی
نخبگان اجتماعی در عراق و ایران پس از فتوحات اسلامی
الگوهای کاربری زمین و سکونت در اواخر دورۀ ساسانی و اوایل دورۀ اسلامی عراق
جوامع مذهبی در جهان اسلام متقدم
تجارت و مبادله: از جهان ساسانی تا اسلام
نمایه