معرفی و دانلود کتاب اخلاق ناصری

معرفی کتاب اخلاق ناصری

کتاب اخلاق ناصری، از جامع‌ترین و مهم‌ترین رساله‌ها در حوزه‌ی حکمت عملی به‌شمار می‌آید و به‌عنوان نخستین اثر به زبان پارسی در این عرصه از فلسفه شناخته می‌شود. کتابی از استاد همه‌چیزدان، حکیم و فیلسوف نامی، خواجه نصیرالدین طوسی که در آن مفصلاً به هر سه باب از حکمت عملی پرداخته است؛ کتابی که بارقه‌ی پرنورش از دیدگان معاصرین نیز پنهان نمانده و اخیرا تصحیحی کامل توسط عزیزالله علیزاده از آن به‌عمل آمده است.

درباره‌ی کتاب اخلاق ناصری

از دیرباز در جهان فلسفه چنین رسم بوده است که حکمت و نظریات فلسفی را در دو گونه‌ی نظری و عملی مورد بررسی و تفحص قرار می‌داده‌اند. تقسیم‌بندی مذکور، نوآوری‌ای بود که نخست با فیلسوفان یونان باستان آغاز گشته و سپس از سوی رهروان آنان و نیز ادامه‌دهندگان طریق حکمت و خردورزی، با اقبال و همسازی روبه‌رو شد. بخش‌بندی یاد شده بدین شرح است که در سپهر گسترده‌ی تفکر، آن دسته نظریات که پیرامون مسائل و موضوعاتی ورای اراده‌ی انسان شکل می‌گیرد را «حکمت نظری»، و مضامینی که در دایره‌ی اراده و توان انسان می‌گنجد، «حکمت عملی» نام می‌نهند. حکمت عملی خود در سه زیرشاخه‌ی فرعی بخش می‌شود که در سه مقیاس، نگریستن به این حکمت را از هم مجزا می‌کند؛ اخلاق، تدبیر منزل، و سیاست مُدُن، وجوه سه‌گانه‌ی این دسته‌بندی‌اند. مقدمه‌ی یادشده از آن رو بود که بدانیم در اخلاق ناصری خواجه نصیرالدین طوسی، با چه محتوایی روبه‌روییم و این اثر، در کدام بخش از ساختمان بزرگ حکمت و فلسفه قرار گرفته است.

پدید آمدن اخلاق ناصری

جرقه‌ی نگارش اخلاق ناصری با یک پیشنهاد زده شد. بنابر گزارش خود خواجه، روزی از روزها که وی در دربار ناصرالدین ابوالفتح عبدالرحیم، حاکم دانش‌دوستِ اسماعیلیان قُهستان اقامت داشت، در مجلسی پیشنهادی مبنی بر تهیه و تدوین یک برگردان پارسی از کتاب تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق را از سوی حاکم دریافت کرد؛ شاهکاری که حدودا سیصد سال پیش از آن، توسط ابوعلی احمد ابن مسکویه، در دربار آل بویه و به زبان عربی نگاشته شده بود. محقق طوسی در پاسخ به این دعوت، از این مهم یاد کرد که ضمن ستایش از بزرگی و شرافت غیرقابل چشم‌پوشی تهذیب الاخلاق، نقصی را در این اثر می‌بیند که نمی‌توان از آن گذشت؛ و آن، این است که ابن مسکویه در این کتاب از میان سه باب حکمت عملی، تنها به بعد فردیِ انسان، یعنی اخلاق پرداخته و بعد خانوادگی (تدبیر منزل) و اجتماعی (سیاست مدن) را به کلی وانهاده است.

پس در ادامه، خواجه نصیرالدین طوسی پیشنهاد داد اثری به تالیف درآورد که افزون بر ترجمه و برگردانی خلاصه‌وار از تهذیب الاخلاق ابن مسکویه، به دو باب تدبیر منزل و سیاست مدن، در قالب بخش‌های جداگانه بپردازد. پیشنهادی که با همسازی و همدلی حاکم همراه گشت و این‌گونه بود که به قلم خواجه نصیرالدین، اثری جامع و کامل نوشته شد که آن را به‌عنوان نخستین تالیف کامل در حوزه‌ی حکمت عملی به زبان پارسی یاد می‌کنند. و به احترام حامی فکری و احتمالا مالی این اثر، یعنی ناصرالدین، حاکم قهستان، کتابی که به نگارش درآمد به نام «اخلاق ناصری» شهرت یافت.

این اثر به قلم خواجه نصیرالدین طوسی در سده‌ی هفتم هجری به نگارش درآمده است. تصحیح این اثر کهن به‌دست عزیزالله علیزاده، و چاپ آن توسط انتشارات فردوس انجام گرفته است.

کتاب اخلاق ناصری برای شما مناسب است اگر

• به فلسفه‌ی ایرانی و اسلامی علاقه دارید.
• علاقه‌مند به فلسفه‌ی اخلاق هستید.
• دوست‌دار شناخت فلسفه‌ی سیاسی از نگاه فیلسوفان ایرانی هستید.

در بخشی از کتاب اخلاق ناصری می‌خوانیم

و صناعات سه نوع بود، یکی شریف، و دوم خسیس، و سیم متوسط. اما صناعات شریفه صناعتهایی بود که از حیز نفس باشد نه از حیز بدن، و آن را صناعات احرار و ارباب مروت خوانند، و اکثر آن در سه صنف داخل باشد: اول آنچه تعلق به جوهر عقل دارد، مانند صحت رای و صواب مشورت و حسن تدبیر، و این صناعت وزرا بود؛ و دوم آنچه تعلق به ادب و فضل دارد، مانند کتابت و بلاغت و نجوم و طب و استیفا و مساحت، و این صناعت ادبا و فضلا بود؛ و سیم آنچه تعلق به قوت و شجاعت دارد، مانند سواری و سپاهی گری و ضبط ثغور و دفع اعدا، و این صناعت فروسیت بود.

و اما صناعات خسیسه هم سه نوع بود: یکی آنچه منافی مصلحت عموم مردم بود مانند احتکار و سحر، و این صناعت مفسدان بود؛ و دوم آنچه منافی فضیلتی از فضائل باشد، مانند مسخرگی و مطربی و مقامری، و این صناعت سفها بود؛ و سیم آنچه مقتضی نفرت طبع بود، مانند حجامی و دباعی و کناسی، و این صناعت فرومایگان بود. و به حکم آنکه احکام طبع را به نزدیک عقل قبولی نبود صنف آخر از این اصناف در عقل قبیح نباشد، و باید که از جهت ضرورت جمعی بدان قیام نمایند و دو صنف اول قبیح بود و ازان منع کنند.

فهرست مطالب کتاب

خواجه نصیرالدین طوسی
بسم الله الرحمن الرحیم
ذکر سببی که باعث شد بر تالیف این کتاب
فصل در ذکر مقدمه‌ای که تقدیم آن بر خوض در این مطلوب واجب بود
ابتدای خوض در مطلوب و فهرست فصول کتاب
مقالت اول: در تهذیب اخلاق
قسم اول: در مبادی
فصل اول:‌ در معرفت موضوع و مبادی این نوع
فصل دوم: در معرفت نفسی انسانی که آن را نفس ناطقه نیز خوانند
فصل سیم:‌ در تعدید قوت‌های نفس انسانی و تمییز آن از قدرت‌های دیگر
فصل چهارم: در بیان آن که انسان اشرف موجودات این عالم است
فصل پنجم: در بیان آن که نفس انسانی را کمالی و نقصانی هست
فصل ششم: در بیان آن که کمال نفس در چیست و کسر کسانی که موافقت حق کرده‌اند در این باب
فصل هفتم: در بیان خیر و سعادت که مطلوب از رسیدن به کمال آن است
قسم دوم: در مقاصد
فصل اول: در حد و حقیقت خلق و بیان آن که تغییر اخلاق ممکن است
فصل دوم: در آن که صناعت تهذیب اخلاق شریف‌ترین صناعات است
فصل سیم: در حصر اجناس فضایل که مکارم اخلاق عبارت است از آن، چند است
فصل چهارم: در انواعی که در تحت اجناس فضایل باشند
فصل پنجم: در حصر اضداد این اجناس که اصناف رذایل بود
فصل ششم: در فرق میان فضایل و آنچه شبیه فضایل بود از احوال
فصل هفتم: در بیان شرف عدالت بر دیگر فضایل و شرح احوال و اقسام آن
فصل هشتم: در ترتیب اکتساب فضایل و مراتب سعادات
فصل نهم: در حفظ صحت نفس که آن بر محافظت فضایل مقصور بود
فصل دهم: در معالجت امراض نفس و آن بر ازالت رزایل مقدر بود
مقالت دوم:‌ در تدبیر منازل
فصل اول: در سبب احتیاج به منازل و معرف ارکان آن و تقدیم آنچه مهم بود در این معنی
فصل دوم: در معرفت سیاست و تدبیر اموال و اقوات
فصل سیم: در سیاست و تدبیر اهل
فصل چهارم: در معرفت سیاست و تدبیر اولاد و تادیب ایشان
فصلی که بعد از تالیف کتاب بدان الحاق کرده شد
فصل پنجم: در معرفت سیاست و تدبیر خدم و عبید
مقالت سیم: در سیاست مدن
فصل اول: در سبب احتیاج خلق به تمدن و شرح ماهیت و فضیلت این نوع علم
فصل دوم: در فضیلت محبت که ارتباط اجتماعات بدان صورت بندد و اقسام آن
فصل سیم: در اقسام اجتماعات و شرح احوال مدن
فصل چهارم: در سیاست ملک و آداب ملوک
فصل پنجم: در سیاست خدم و آداب اتباع ملوک
فصل ششم: در فضیلت صداقت و کیفیت معاشرت با اصدقا
فصل هفتم: در کیفیت معاشرت با اصناف خلق
فصل هشتم: دروصایای افلاطون که کتاب بدان ختم کرده شود
ضمایم
فهرست اعلام: اسامی اشخاص و انساب، اماکن جغرافیایی
لغت‌نامه
سوالات پانزده سال کنکور کارشناسی ارشد