درون‌مایه و مضمون اصلی
ایوان ایلیچ قاضی‌ای موفق و اهل ظاهر که زندگی‌اش را طبق انتظارات جامعه و قواعد رایج "موفقیت" پیش برده است. اما با ابتلا به بیماری‌ای لاعلاج، با واقعیتی هولناک روبرو می‌شود: مرگ. اینجاست که زندگی او زیر سوال می‌رود و همه‌ی آنچه ساخته، پوچ جلوه می‌کند. مضمون اصلی:
معنای واقعی زندگی و مرگ
دورویی و بی‌رحمی جامعه
بحران وجودی و اضطراب مرگ
رهایی از رنج از طریق صداقت درونی و پذیرش
۲. شخصیت‌پردازی
ایوان ایلیچ نماینده انسان معمولی مدرن است: پیرو ظواهر، نگران قضاوت دیگران و غافل از حقیقت. تولستوی، تحول شخصیتی ایوان را از انسانی سطحی به فردی که در واپسین لحظات به نوعی روشنی و صلح درونی می‌رسد، به‌تصویر می‌کشد.
گریاسیم، خدمتکار ساده‌دل و روستایی، ضدقهرمان داستان است؛ با رفتاری صادقانه، مهربان و خالی از تظاهر، نماد زندگی اصیل و طبیعی است. مقایسه او با سایر شخصیت‌های سطحی، مانند همسر ایوان یا همکارانش، تضاد میان صداقت و ریا را عمیق‌تر می‌کند.
۳. سبک و زبان نوشتار
تولستوی در این داستان از نثری بسیار ساده اما عمیق استفاده کرده است. او بدون زرق و برق، به درونی‌ترین ترس‌های انسان نزدیک می‌شود.
ایوان ایلیچ قاضی‌ای موفق و اهل ظاهر که زندگی‌اش را طبق انتظارات جامعه و قواعد رایج "موفقیت" پیش برده است. اما با ابتلا به بیماری‌ای لاعلاج، با واقعیتی هولناک روبرو می‌شود: مرگ. اینجاست که زندگی او زیر سوال می‌رود و همه‌ی آنچه ساخته، پوچ جلوه می‌کند. مضمون اصلی:
معنای واقعی زندگی و مرگ
دورویی و بی‌رحمی جامعه
بحران وجودی و اضطراب مرگ
رهایی از رنج از طریق صداقت درونی و پذیرش
۲. شخصیت‌پردازی
ایوان ایلیچ نماینده انسان معمولی مدرن است: پیرو ظواهر، نگران قضاوت دیگران و غافل از حقیقت. تولستوی، تحول شخصیتی ایوان را از انسانی سطحی به فردی که در واپسین لحظات به نوعی روشنی و صلح درونی می‌رسد، به‌تصویر می‌کشد.
گریاسیم، خدمتکار ساده‌دل و روستایی، ضدقهرمان داستان است؛ با رفتاری صادقانه، مهربان و خالی از تظاهر، نماد زندگی اصیل و طبیعی است. مقایسه او با سایر شخصیت‌های سطحی، مانند همسر ایوان یا همکارانش، تضاد میان صداقت و ریا را عمیق‌تر می‌کند.
۳. سبک و زبان نوشتار
تولستوی در این داستان از نثری بسیار ساده اما عمیق استفاده کرده است. او بدون زرق و برق، به درونی‌ترین ترس‌های انسان نزدیک می‌شود.