نظر آریا آزادپور برای کتاب انسان کامل

اصطلاح «انسان کامل» یکی از اصطلاحات بسیار مهم و کلیدی عرفان اسلامی است که نخستین بار محی الدین ابن عربی, از عارفان برجسته مسلمان قرن هفتم هجری آن را به کار برده است. پس از ابن عربی, شاگردان و پیروان مکتب عرفانی او, و نیز شخصیت های دیگری همچون عبدالکریم گیلانی و عزیز بن محمد نسفی, به این مفهوم پرداختند و آن را به کمال خود پروردند. نسفی در آثار خود به طور مبسوط به آن پرداخته و انسان کامل را بر دو قسم دانسته است: انسان کامل و انسان کامل آزاد. از دیدگاه نسفی, انسان کامل آن است که او را چهار صفت اقوال نیک, افعال نیک, اخلاق نیک و معارف به کمال باشد. به تعبیری دیگر, انسان کامل فردی است که در شریعت, طریقت و حقیقت کامل باشد. انسان کامل آزاد که مرتبه ای بالاتر از انسان کامل دارد, آن است که به هشت صفت اقوال نیک, افعال نیک, اخلاق نیک, معارف, ترک, عزلت, قناعت و خمول آراسته باشد. این مقاله بر آن است که این مفهوم کلیدی عرفان اسلامی را از دیدگاه عزیز نسفی مورد بحث و بررسی قرار دهد, شخصیتی که تاکنون توجهی در خور به آثار و آرا او نشده است.